[001] Lekcja pierwsza - Sioux ekíyapi

No właśnie od czego by tu zacząć? Może od tego, dlaczego akurat język lakota? Jeżeli o mnie chodzi to uważam, iż jest on najbardziej niezwykłym i jednocześnie najpiękniejszym językiem na świecie. W zasadzie to mógłbym to samo powiedzieć o większości języków Indian Ameryki Północnej. Jeżeli ktoś słyszał język Apaczów, ich pięć samogłosek nosowych, zwarcia krtaniowe, akcent toniczny, to wie o czym mówię. Jeśli nie – to można go usłyszeć na przykład w filmie Geronimo z 1993 roku.

Ale wracamy do języka lakota. Kto nie słyszał, albo nie kojarzy, to sięgnijcie do filmów Tańczący z Wilkami (šuŋkmánitutȟaŋka ob wačhíŋ) albo Into the West.
O języku lakota powiem tyle, że należy on do rodziny siouańskiej, posługują się nim Indianie, których my nazywamy Siuksami, oni sami mówią na siebie Lakota, resztę możecie sobie wyszukać (albo wygooglać jak kto woli) w internecie.
A ja, jeśli mi się uda, postaram się przybliżyć nieco ten niesamowity język, no i może zebrać w jakiś uporządkowany sposób moją wiedzę na temat tego języka.

Na początek alfabet. Hókahé:

a – wymawiamy jak polskie a
aŋ – nosowe a, mniej więcej jak w wyrazie ‘claun’ ale bardzej nosowo
b – jak polskie b
č – jak polskie cz lecz nieco bardziej miękko
čh – aspirowane czh, z lekko słyszalnym śladem głoski ‘h’
čȟ – aspirowane czȟ, jak wyżej ale bardziej gardłowo
č’ – glottalizowane cz, po głosce następuje zwarcie krtaniowe; mniej więcej taki dźwięk jak przy sylabizowaniu: ocz-ko;
e
g
ǧ – podobne do francuskiego ‘r’
h
ȟ – gardłowe ‘h’ (charczące)
i
iŋ – nosowe ‘i’, jak w ang. ink
k
kh – aspirowane ‘k’, jak w wyrazie ‘khaki’
kȟ – aspirowane ‘k’, jak wyżej ale bardziej gardłowo
k’ – glottalizowane ‘k’, po głosce następuje zwarcie krtaniowe, coś jakbyśmy po spółgłosce robili przerwę
l
m
n
o
p
ph – aspirowane, jak w wyrazach ‘karp chory’
pȟ – jak wyżej ale bardziej gardłowo
p’ – glottalizowane, po głosce występuje zwarcie krtaniowe
s
š – podobne do polskiego ‘sz’ ale bardziej miękko
t
th – aspirowane, jak w wyrazie ‘tchawica’, ale głoska ‘h’ jest nieco mniej słyszalna
tȟ – jak wyżej lecz dźwięk jest bardziej gardłowy
t’ – glottalizowane, po głosce występuje zwarcie krtaniowe
u
uŋ – nosowe ‘u’,
w – jak polskie ‘ł’
y – jak polskie ‘j’
z
ž – jak polskie ż

wymowę niektórych słów można usłyszeć tutaj wymowa lub tutaj alfabet